Jak można wykorzystać sztuczną inteligencję w przygotowaniach do matury?
Jak można wykorzystać sztuczną inteligencję w przygotowaniach do matury?
Sztuczna inteligencja (SI)
rozwija się na przestrzeni ostatnich lat w błyskawicznym tempie, nic więc dziwnego, że stała się
ona od pewnego czasu nieodłącznym elementem życia i procesu nauki większości
uczniów. Zauważyli oni bowiem ogromny potencjał, jaki drzemie we
wszelkiego rodzaju narzędziach AI, do których większość z nas ma dostęp każdego
dnia. Jeśli interesuje Cię temat SI, to zachęcam do przeczytania tego artykułu,
gdyż dowiesz się z niego
m.in., jakie korzyści płyną z użytkowania sztucznej inteligencji w procesie
przygotowań do matury, jak ją w prawidłowy sposób wykorzystać, a także jakie
zagrożenia i wady czyhają na uczniów, którzy zdecydowali
się wdrożyć AI do swojej codziennej nauki.
Czym jest sztuczna
inteligencja?
Zgodnie z definicją zaproponowaną
przez Macieja Leonarda Żybula [1] sztuczna inteligencja (AI) to obszar
informatyki, który skupia się na tworzeniu programów komputerowych zdolnych do
wykonywania zadań, które wymagają ludzkiej inteligencji. Do zadań tych zaliczyć
możemy rozpoznawanie wzorców, rozumienie języka naturalnego, umiejętność
podejmowania decyzji, uczenie się, planowanie, a także wiele, wiele innych.
Głównym założeniem AI jest wykreowanie systemów, które będą w stanie myśleć
oraz dokonywać wyborów w sposób przypominający człowieka.
Jakie korzyści można zyskać
z używania SI w nauce do matury? [2,3,4,5,6]
1) Łatwy
dostęp do informacji – wyszukiwanie interesujących nas informacji dzięki
wykorzystaniu sztucznej inteligencji jest niezwykle proste i intuicyjne, dzięki
czemu proces zdobywania wiedzy stał się jeszcze szybszy i przyjemniejszy. Co
istotne, niewątpliwą zaletą AI co do dostępności jest to, że dostęp do
materiałów jest możliwy z każdego miejsca i o dowolnej porze przez 24 godziny,
7 dni w tygodniu.
2) Nowe
zadania – wykorzystując niektóre narzędzia, np. takie jak ChatGPT, jest
możliwe otrzymanie nowych zadań, przygotowanych na wzór tych maturalnych. Jak
wiadomo, praktyka czyni mistrza, dlatego też im więcej zadań tego typu
rozwiążemy, tym bardziej biegli będziemy w danej dziedzinie, co z kolei
zwiększy nasze szanse na uzyskanie wysokiego wyniku na egzaminie maturalnym.
3) Dostosowanie
poziomu trudności – im dłużej wykorzystujemy jedno z narzędzi SI, tym
więcej danych o nas i naszym poziomie wiedzy jest ono w stanie zgromadzić,
dzięki czemu może ono w lepszy sposób dopasować poziom trudności materiałów
dydaktycznych do potrzeb ucznia. Taka indywidualizacja to znaczny atut, tym
bardziej biorąc pod uwagę fakt, że w licznej klasie ciężkim zadaniem lub wręcz
niemożliwym, jest personalizacja poziomu i tempa nauki do każdego ucznia z
osobna.
4) Urozmaicenie
nauki – wykorzystanie narzędzi AI umożliwia korzystanie z różnorodnych form
nauczania, co zwiększa zainteresowanie wśród uczniów procesem zdobywania
wiedzy. Interaktywne historie, gry edukacyjne czy nowoczesne narzędzia wizualne
to tylko niektóre z przykładów sposobów na zróżnicowanie nauki poprzez SI.
5) Oszczędność
czasu – łatwość w obsłudze oraz sprawność narzędzi SI przyczynia się do
zaoszczędzenia czasu w trakcie nauki. Korzystając z nich jesteśmy w stanie w
dużo krótszym czasie uporać się z danym zadaniem czy zdobyć niezbędne nam
informacje.
Jak
wykorzystać AI w przygotowaniach do matury? [7,8,9]
Sposób
korzystania z SI może nieco się różnić w zależności od przedmiotu, do którego
będziemy ją akurat wykorzystywać. W tym artykule chciałbym się skupić przede
wszystkim na nauce do matury z matematyki, fizyki czy języka angielskiego, ale
sztuczną inteligencję jesteśmy w stanie wykorzystać tak naprawdę przy okazji
nauki z każdego przedmiotu szkolnego.
1) Generowanie próbnych matur
Jeśli
rozwiązałeś już każdą ze starych matur, a wszystkie zadania masz w małym palcu,
to możesz poprosić narzędzia AI o przygotowanie całkiem nowego zestawu zadań
albo o ułożenie całej próbnej matury z danego przedmiotu np. z matematyki
podstawowej czy z fizyki rozszerzonej. Jeśli natomiast czujesz, że musisz
poćwiczyć jeden wybrany dział, możesz poprosić o ułożenie zadań pod konkretne
zagadnienia. Dzięki tej opcji, którą daje nam sztuczna inteligencja, jesteśmy w
stanie zaoszczędzić mnóstwo czasu zamiast wyszukiwać zadania na własną rękę z
najróżniejszych stron.
2) Sprawdzanie zadań
Na początku
chciałbym zaznaczyć, że trzeba podchodzić z dystansem do rozwiązań zadań
podawanych przez narzędzia AI. Mimo że rozwijają się one z każdym dniem coraz
bardziej, to nie mają niestety 100% skuteczności, dlatego należy zachować
czujność i być wyczulonym na ewentualne błędy. Jeśli natomiast utkniemy w
martwym punkcie w trakcie rozwiązywania zadania lub nie będziemy mieć
najmniejszego pomysłu na to, jak w ogóle się do danego zadania zabrać, możemy
spróbować poprosić o pomoc AI, jednakże podkreślam, że należy to robić z
rozwagą oraz na własną odpowiedzialność.
3) Podawanie innych sposobów na rozwiązanie zadania
Jeśli umiesz
rozwiązać jakieś zadanie, ale chciałbyś poznać więcej możliwości na uporanie
się z nim, a może znaleźć jakiś dużo szybszy czy prostszy sposób, to możesz
poprosić sztuczną inteligencję o podanie kilku opcji na rozwiązanie zadania.
Ponownie podkreślę, że nie można brać za pewnik wszystkiego, co uzyskamy od AI,
jednakże podanie nam kilku możliwych sposobów na dane zadanie, nawet jeśli
rozwiązanie nie będzie w 100% poprawne, jest w stanie naprowadzić nas na
zupełnie nowy tor myślenia i poszerzenie swoich matematycznych horyzontów.
4) Tworzenie notatek
Porządnie
zrobione notatki mogą okazać się wybawieniem dla wielu maturzystów. Kto z nas
lubi jednak spędzać długie godziny na żmudnym przepisywaniu tekstu, linijka za
linijką. Skąd mamy mieć pewność, które informacje są dla nas przydatne, a które
możemy potraktować jako zbędne? Z pomocą także i w tym zadaniu może nam przyjść
AI. Istnieje kilka możliwości tworzenia notatek przez sztuczną inteligencję.
Możemy bowiem poprosić, by przygotowała ona dla nas jakiś tekst na dany temat
od podstaw, np. opracowanie danej lektury albo podstawowe zasady stosowane w
czasie Present Simple. Możemy również wprowadzić już gotowy, ale nieco
przydługi tekst, by poprosić o jego przeredagowanie i skrócenie. Jeśli
natomiast nie odpowiada nam sama forma notatki, możemy zasugerować SI, żeby
zamiast zwykłego tekstu przygotowała dla nas bardziej czytelny schemat lub mapę
myśli.
5) Sporządzanie planu nauki
O tym, jak
kluczowe w przygotowaniach do matury jest przygotowanie odpowiedniego planu
nauki, wspominałem już wielokrotnie. Jeśli jednak mimo to nie wiedziałeś, jak
się do tego zabrać, w jaki sposób zaplanować rozwiązywanie zadań, powtórki z
teorii itp., by uniknąć przemęczenia, a jednocześnie zrealizować cały materiał,
to może warto skorzystać z pomocy AI? Po wprowadzeniu zakresu materiału, jego
stopnia trudności oraz ilości czasu do egzaminu, będzie on w stanie stworzyć
dopasowany dla nas plan nauki. Dodatkowo narzędzia AI mogą nam również posłużyć
do monitorowania postępów, jakie poczyniliśmy w realizacji naszego planu, a
także do przypominania o konieczności nauki w danym dniu, by plan przebiegał
zgodnie z założeniami.
6) Symulacja matur ustnych
Narzędzia SI
można wykorzystać nie tylko w trakcie przygotowań do matur pisemnych, ale także
i do egzaminów ustnych, zarówno z języka polskiego, jak i z obcego. Można
bowiem wykorzystać je do stworzenia całkiem nowego zestawu pytań maturalnych,
dopasowanego do przerobionego już przez nas materiału, do podania argumentów,
popierających postawioną przez nas tezę czy nawet do oceny spójności i logiki
oraz poprawności językowej naszej wypowiedzi. AI może nam także zasugerować, w
jaki sposób możemy poprawić nasze odpowiedzi, czy podać bardziej wyszukane
słownictwo, które pozytywnie wpłynie na bogactwo językowe. Dzięki SI możliwa
jest również praktyka w zakresie wymowy i płynności mówienia, nie tylko pozwoli
to na wyłapanie popełnionych błędów, pomoże w poprawnej wymowie słów chociażby
dzięki zapisowi fonetycznemu, ale także umożliwi ćwiczenie mówienia na czas,
dzięki czemu bez trudu zmieścimy się w wymaganym limicie czasowym.
7) Generowanie materiałów wizualnych i interaktywnych
Jeśli jesteś typem
ucznia, do którego nie przemawia klasyczny, lity tekst, możesz zasugerować
narzędziom AI jego zmodyfikowanie i urozmaicenie. Przekształcenie tekstu na
ciekawy i barwny schemat czy diagram, być może pozwoli Ci zapamiętać te same informacje na dłużej. Sama forma
wizualna nie musi być jednak jedynym urozmaiceniem nauki, dzięki możliwościom,
jakie oferuje nam dzisiaj sztuczna inteligencja, jesteśmy w stanie uczyć się
poprzez rozwiązywanie stworzonych pod nas quizów czy zagadek.
Przykładowe narzędzia AI do przygotowań z
poszczególnych egzaminów maturalnych
· Matematyka:
o
Photomath – aplikacja z możliwością robienia
zdjęć równań matematycznych i otrzymywania ich rozwiązań z wyjaśnieniem
krok po kroku
o
Wolfram Alpha – narzędzie do bardziej skomplikowanych
równań, z opcją rysowania wykresów, tłumaczenia uzyskanych wyników
o
Cymath – kolejna strona, umożliwiająca
rozwiązanie równań i uzyskanie wyjaśnienia
o
Khan Academy – strona, która korzysta z narzędzi
AI przede wszystkim po to, by dostosować poziom trudności do ucznia
o
ChatGPT – umożliwia rozwiązywanie problemów,
tłumaczenie ich oraz generowanie testów sprawdzających
o
Mathway – narzędzie pozwalające na rozwiązań
zadań matematycznych z różnych dziedzin, m.in. arytmetyki czy równania różniczkowego
o
GeoGebra – strona umożliwiająca wizualizację
geometrii czy funkcji matematycznych
·
Fizyka:
o
Wolfram Alpha – pomocny także w nauce fizyki, do
obliczeń, tworzenia wykresów, przybliżania takich działów jak dynamika czy
elektryczność
o
PhyWiz – aplikacja rozwiązująca problemy
fizyczna i udostępniająca objaśnienia krok po kroku
o
Symbolab Physics – pozwala na rozwiązywanie
równań fizycznych z wykorzystaniem energii, fal czy prawa
Coulomba
o
Algodoo – symulator z interaktywnymi
eksperymentami
o
PhET Interactive Simulations – strona z
interaktywnymi symulacjami przybliżająca uczniom zjawiska fizyczne
·
Angielski:
o
Elsa Speak – narzędzie analizujące wymowę i
umożliwiające poprawę intonacji oraz akcentu
o
LingQ – pozwala na naukę języka poprzez aktywne
słuchanie i czytanie materiałów
o
BBC Learning English – platforma z
interaktywnymi lekcjami opartymi na narzędziach AI
o
Speak – symulator rozmów w języku angielskim,
wyłapujący błędy w czasie rzeczywistym
o
Grammarly – strona poprawiająca błędy
gramatyczne, stylistyczne oraz interpunkcyjne
o
Write & Improve (Cambridge) – narzędzie
służące do oceny i wprowadzania poprawek w napisanych przez Ciebie tekstach
o
Speechling – AI którego celem jest ocena oraz
poprawa Twojej wymowy
Ryzyko, jakie niesie za
sobą korzystanie ze sztucznej inteligencji w nauce do matury [6,10,11,12]
Omówiliśmy już uprzednio, jakie
korzyści mogą płynąć z korzystania ze sztucznej inteligencji w trakcie przygotowań do
egzaminów maturalnych, zatem powinniśmy wspomnieć również o wadach takiej metody. Nadmierne i
niewłaściwe używanie AI może nieść za sobą szereg negatywnych konsekwencji, np.
ograniczać aktywne myślenie, co poskutkuje zbyt słabo rozwiniętą umiejętnością
rozwiązywania problemów czy brakiem samodzielności w procesie nauki. Podawanie
odpowiedzi i gotowych rozwiązań niemalże „na tacy” może również przyczynić się
do powierzchownego przyswajania informacji i złudnego poczucia wiedzy, przez co
ucierpieć może również zdolność krytycznego myślenia, dogłębnej analizy i
wnioskowania. Nadmierne korzystanie z dobrodziejstw SI może ograniczyć u
uczniów ich wyobraźnię i kreatywność. Dodatkowo używanie w procesie
nauki sztucznej inteligencji może nasilić dysproporcje pomiędzy uczniami,
którym nauka przychodzi z łatwością, a tym borykającym się z nią. Istotnym
mankamentem jest także brak 100% skuteczności dostępnych narzędzi AI lub
podawanie ich w sposób nieprecyzyjny, co może skutkować nauką błędnych
koncepcji i
wysnuwaniem niepoprawnych wniosków. Sztuczna inteligencja nie jest też w stanie
zastąpić interakcji międzyludzkich, które mają niezwykle istotny wpływ
chociażby w procesie nauki języków obcych. Korzystanie z SI może także
prowadzić do pogłębienia problemu, jakim jest uzależnienie od technologii, z
którą i tak spędzamy często zbyt wiele czasu w ostatnich latach. Nie są to
jedyne możliwe wady, dlatego należy pamiętać, że korzystanie z udogodnień,
jakie oferuje nam AI, nie jest rozwiązaniem idealnym.
Temat sztucznej inteligencji
coraz częściej przewija się w naszym życiu codziennym, nic więc dziwnego, że
dotyczy on również takiego aspektu, jakim jest nauka, a zwłaszcza przygotowania
do tak ważnego egzaminu, jakim jest matura. Artykuł ten miał na celu zebranie
potencjalnych korzyści, jakie niesie za sobą używania z wszelkiego rodzaju
narzędzi AI, pokazanie możliwych sposobów na wykorzystanie ich w
przygotowaniach do matury, a także nakreślenie potencjalnych zagrożeń. Nie
można jednoznacznie powiedzieć, że korzystanie z SI w trakcie nauki złe lub
dobre. Wszystko zależy bowiem od indywidualnych cech i potrzeb ucznia, a także
sposobu, w jaki dokładnie korzysta z dostępnych narzędzi AI. Mam zatem
nadzieję, że po przeczytaniu tego artykułu zapamiętasz, że pomimo udogodnień,
jakie dostarczyć nam może sztuczna inteligencja, nie jest ona doskonała,
dlatego należy liczyć się z negatywnymi konsekwencjami, jakie może nieść
korzystanie z niej. Jeśli zdecydujesz się jej używać, to pamiętaj – rób to
rozsądnie, zachowując dystans i nie ufając bezgranicznie we wszystkie
rozwiązania, jakie nam zasugeruje.
[1] Maciej Leonard Żybula, Przewodnik po sztucznej
inteligencji 2004, IAB Polska, 2024
[2] Raszyd Kaja Ines, Wesołowska
Alicja, Tomaszewska Klaudia : Sztuczna Inteligencja w nauce – jak studenci
wykorzystują AI w edukacji wyższej, Akademia Zarządzania, Wydział Zarządzania
Politechniki Białostockiej, vol. 8, no. 3, 2024, pp. 373-400, DOI:10.24427/az-2024-0053
[3] Bogusz Małgorzata, Wojcieszak
Monika, Rachwał Piotr; Poszerzamy horyzonty; Tom XI, Słupsk, luty 2019, ISBN:
978-83-63216-15-3
[4] Tarasiuk Gabriel, Chat GPT w
edukacji. Jak sztuczna inteligencja wspomaga procesy uczenia się i nauczania?; Akademia
Bialska im. Jana Pawła II
Studenckie Koło Naukowe „Progress”, str. 69-70; 2023
[5] V. Lakshmi, I. Majid, Chatbots in Education
System, “University News: A Weekly Journal of Higher Education” 2022, No.
60(8), s. 15.
[6] Roxana Rebolledo Font de la Vall, Fabián
González Araya, Exploring the Benefits and Challenges of AI-Language Learning
Tools Universidad de Playa Ancha-Chile, International Journal of Social
Sciences and Humanities Invention 10(01): 7569-7576, 2023 DOI:10.18535/ijsshi/v10i01.
https://valleyinternational.net/index.php/theijsshi
[7] Grobelna Barbara, Sztuczna
inteligencja w nauczaniu języka obcego. ChatGPT jako narzędzie wspomagające
oraz inteligentna pomoc w edukacji językowej, 2023
[8] Harvard University. “Knewton Personalizes
Learning with the Power of AI”. April 2021. https://d3.harvard.edu/platform-digit/submission/knewton-personalizes-learning-with-the-power-of-ai/
[9] Crockett, Emma. “How AI is Being Used
in Education”. Datamation. March 2023. https://www.datamation.com/artificial-intelligence/how-ai-is-being-used-in-education/
[10] O.E. Chinonso, A. Mfon-Ette, T.C. Aduke,
ChatGPT for Teaching, Learning and Research: Prospects and Challenges, “Global
Academic Journal of Humanities and Social Sciences” 2023, Volume 5, Issue 2, s.
38–39.
[11] Koziej Sławomir, Możliwości
wykorzystania sztucznej inteligencji do wspierania edukacji inkluzyjnej, 2023,
s. 11-20, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, DOI 10.34739/sn.2023.23.01, Biblioteka
Nauki 57004346
[12] Google. “Ivy Tech Develops Machine
Learning Algorithm to Identify At-Risk Students and Provide Early
Intervention”. https://edu.google.com/why-google/customer-stories/ivytech-gcp/
